Powrót do rodzinnej wsi po czternastu latach: Czy można uciec przed własnym cieniem?
— Co ty tu robisz, Michał? — głos matki przeszył ciszę jak nóż. Stała w progu kuchni, z rękami wciąż mokrymi od mycia naczyń, patrząc na mnie tak, jakby widziała ducha.
Nie wiedziałem, co odpowiedzieć. Przez czternaście lat nie było mnie w domu. Czternaście lat, odkąd uciekłem z tej wsi na Mazurach, zostawiając za sobą wszystko: rodzinę, przyjaciół, a przede wszystkim siebie samego. Teraz stałem tu, w tym samym domu pachnącym chlebem i wilgocią, a serce waliło mi jak młot.
— Przyszedłem… — głos mi się załamał. — Przyszedłem zobaczyć, czy jeszcze potrafię tu oddychać.
Matka odwróciła wzrok. W jej oczach zobaczyłem cień dawnych łez i gniewu. — Tyle lat… Nawet nie zadzwoniłeś na pogrzeb ojca.
To był cios. Wiedziałem, że prędzej czy później to padnie. Ojciec zmarł dwa lata temu. Nie byłem na pogrzebie. Nie miałem odwagi wrócić.
— Wiem — szepnąłem. — Przepraszam.
Usiadłem przy stole, a matka nalała mi herbaty. Przez chwilę panowała cisza, którą przerywało tylko tykanie starego zegara. W powietrzu wisiały niewypowiedziane słowa.
— Ludzie mówią różne rzeczy — zaczęła cicho. — Że uciekłeś przez tę sprawę z Tomkiem. Że nie potrafiłeś spojrzeć mu w oczy po tym, co się stało.
Zacisnąłem pięści pod stołem. Tomek był moim najlepszym przyjacielem. Był… dopóki nie wydarzyła się tamta noc nad jeziorem. Nikt nigdy nie dowiedział się prawdy. A ja nie miałem odwagi jej powiedzieć.
— Tomek… — zacząłem, ale matka przerwała mi gestem.
— Nie chcę o tym słyszeć. To już przeszłość.
Ale dla mnie to nie była przeszłość. To był ciężar, który niosłem każdego dnia przez te wszystkie lata w Warszawie. Każda noc kończyła się tym samym koszmarem: ciemność, krzyk Tomka i moje własne odbicie w wodzie.
Wyszedłem na podwórko. Wieczór był chłodny, pachniało dymem z kominów i mokrą ziemią. Z oddali dobiegły mnie głosy dzieci bawiących się na ulicy. Przez chwilę poczułem się jak dawniej — zanim wszystko się rozpadło.
— Michał? — usłyszałem znajomy głos za plecami.
Odwróciłem się powoli. Stała przede mną Kasia — moja pierwsza miłość. Ta, którą zostawiłem bez słowa wyjaśnienia.
— Myślałam, że już nigdy cię tu nie zobaczę — powiedziała cicho.
— Ja też tak myślałem — odpowiedziałem szczerze.
Patrzyliśmy na siebie przez długą chwilę. W jej oczach widziałem ból i coś jeszcze — może cień nadziei?
— Dlaczego wróciłeś? — zapytała w końcu.
— Bo nie mogłem już dłużej uciekać przed sobą — odpowiedziałem po chwili milczenia.
Usiedliśmy na ławce pod starą lipą. Kasia bawiła się pierścionkiem na palcu.
— Wiesz… Po twoim wyjeździe wszyscy pytali o ciebie. A potem przestali pytać. Jakbyś nigdy nie istniał.
Poczułem ukłucie żalu. — Przepraszam cię za to wszystko. Za to, że zniknąłem bez słowa.
Kasia spojrzała mi prosto w oczy. — Nie mnie powinieneś przepraszać, tylko siebie.
Przez chwilę milczeliśmy. Słychać było tylko szum liści i daleki śmiech dzieci.
— Tomek nigdy ci nie wybaczył — powiedziała nagle Kasia. — Ale on też miał swoje tajemnice.
Spojrzałem na nią pytająco.
— Po twoim wyjeździe dużo się zmieniło. Ludzie zaczęli mówić… różne rzeczy o Tomku. Że to nie była twoja wina tamtej nocy nad jeziorem.
Zacisnąłem dłonie na kolanach. — Ale ja byłem tam z nim…
Kasia położyła mi dłoń na ramieniu. — Czasem trzeba wybaczyć sobie rzeczy, których nie mogliśmy przewidzieć.
Wróciłem do domu późno w nocy. Matka już spała, ale zostawiła dla mnie światło w kuchni i talerz kanapek na stole — tak jak kiedyś, gdy wracałem z zabawy z Tomkiem i Kasią.
Usiadłem przy stole i patrzyłem na swoje odbicie w szybie okna. Widziałem tam chłopaka sprzed lat — zagubionego, przestraszonego, uciekającego przed odpowiedzialnością i prawdą o sobie samym.
Następnego dnia poszedłem nad jezioro. Stałem długo na brzegu, patrząc na spokojną taflę wody. Wspomnienia wracały falami: śmiech Tomka, krzyk rozpaczy, cisza po wszystkim.
Wyciągnąłem telefon i zadzwoniłem do Tomka. Po raz pierwszy od czternastu lat.
— Halo? — jego głos był obcy i zimny.
— Tomek… To ja, Michał.
Po drugiej stronie zapadła długa cisza.
— Czego chcesz?
— Chcę cię przeprosić… Za wszystko. Za to, że uciekłem wtedy i zostawiłem cię samego z tym wszystkim.
Tomek milczał przez chwilę, a potem usłyszałem cichy szloch.
— Ja też nie byłem bez winy…
Rozmawialiśmy długo tej nocy. O wszystkim, o czym baliśmy się mówić przez lata: o strachu, winie i żalu. O tym, jak bardzo obaj byliśmy wtedy zagubieni i samotni.
Kiedy wracałem do domu przez opustoszałą wieś, czułem się lżejszy niż kiedykolwiek wcześniej. Może właśnie o to chodziło w powrocie do domu: żeby zmierzyć się z własnym cieniem i spróbować sobie wybaczyć.
Patrząc na stare drzewa przed domem pomyślałem: Czy można naprawdę zacząć od nowa tam, gdzie wszystko się skończyło? A może najtrudniejsze jest nauczyć się żyć z własną przeszłością?